80 lat po zakończeniu II wojny światowej nowy rząd Niemiec powinien poważnie potraktować żądania reparacji ze strony Polski, Włoch i Grecji – pisze „Der Spiegel”.
„Co łączy miasta Fucecchio we Włoszech, Chortiatis w Grecji i Ciepielów w Polsce?” – pyta autor komentarza na stronie internetowej tygodnika „Der Spiegel” Felix Bohr. I wyjaśnia: „Wehrmacht dokonał tam przerażających masakr podczas II wojny światowej. W Fucecchio (174 zamordowanych) żołnierze 26 Dywizji Pancernej włożyli zdetonowany granat ręczny do kieszeni fartucha niewidomej i głuchej kobiety. W Chortiatis (149 zamordowanych) spalono żywcem ludność cywilną. W Ciepielowie (250 zamordowanych) członkowie 29 Dywizji Piechoty rozstrzelali w lesie polskich jeńców wojennych pistoletami maszynowymi”.
Jak pisze Bohr, większości Niemców nazwy tych miejscowości nic nie mówią. „Wiele osób nie wie nawet, co wydarzyło się na ich własnym podwórku w czasach Trzeciej Rzeszy” – pisze autor. Przytacza wyniki sondażu, z którego wynika, że 80 lat po zakończeniu II wojny światowej w Europie 55 procent obywateli Niemiec nie potrafi wskazać miejsca w swojej gminie zamieszkania, które kojarzy im się z epoką narodowego socjalizmu. Prawie 40 procent opowiada się za „oddzieleniem grubą kreską” nazistowskiej przeszłości.
Żywa pamięć o niemieckich zbrodniach
Tymczasem „we Włoszech, Grecji i Polsce pamięć o niemieckich zbrodniach wojennych wciąż jest żywa” – pisze Bohr. „W tych trzech krajach terror okupacyjny pochłonął niezliczona liczbę ludzkich istnień” – dodaje. W samej Polsce było od pięciu do sześciu milionów ofiar wśród ludności cywilnej, a w Warszawie w 1945 roku 60 proc. budynków było zniszczonych.
„Trzeba o tym wiedzieć, skoro polscy politycy regularnie domagają się od Niemiec reparacji za zniszczenia wojenne. W 2022 roku Polska komisja ekspertów oszacowała dług na równowartość 1,3 bln euro. Niemiecki rząd kanclerza Olafa Scholza odmówił wówczas zapłaty, uzasadniając, że kwestia reparacji jest ‚zamknięta’. W czasach sowieckich socjalistyczna Polska zrzekła się odszkodowania od byłej NRD już w 1953 roku” – pisze autor „Spiegla”.
„Jednak ówczesny rząd w Warszawie nie miał demokratycznej legitymizacji i był zależny od Moskwy. Argument historyczny przedstawiony również przez niemieckie Ministerstwo Spraw Zagranicznych wydaje się zatem, mówiąc dyplomatycznie, nieco naciągany. W rzeczywistości strona niemiecka obawia się, że nie będzie w stanie wyplątać się ze spłacania swoich długów, gdy już zacznie. W końcu Włochy i Grecja domagały się i nadal domagają się znacznych odszkodowań – dodaje.
Rytuały przeprosin już nie wystarczą
Jak przypomina dziennikarz, ponieważ Berlin odrzuca również te żądania, włoskie władze rozważały nawet w swoim czasie przejęcie i zlicytowanie nieruchomości niemieckiego państwa, jak Instytut Goethego, Szkoła Niemiecka czy Niemiecki Instytut Archeologiczny w Rzymie. Rząd Niemiec zapobiegł temu przez Międzynarodowym Trybunałem Sprawiedliwości, powołując się na immunitet państwa, który chroni przed pozwami sądowymi od obywateli innych krajów.
„We Włoszech ofiary narodowego socjalizmu mogą od 2022 roku otrzymać odszkodowanie finansowe – aczkolwiek od włoskiego rządu. Udostępnił on łącznie 55 milionów euro do 2026 roku. Jest to upokorzenie dla Republiki Federalnej Niemiec. Pod względem prawnym może mieć rację, ale moralnie jest przegranym” – pisze „Spiegel”.
Dodaje, że według wielu rodzin ofiar nazizmu, Niemcy uchylają się od odpowiedzialności, zwłaszcza że większość nazistowskich zbrodniarzy wojennych była bezkarna po 1945 roku.
„Rytuały przeprosin i ciepłe słowa ze strony prezydentów i kanclerzy nie wystarczą. Nowy niemiecki rząd pod wodzą Friedricha Merza powinien poważnie potraktować żądania reparacji ze strony Włoch, Grecji i Polski. Niemcy muszą również stawić czoła swojemu historycznej winie finansowej i w końcu spłacić swoje długi wojenne” – ocenia Felix Bohr.
